Trên cơ sở bản kí kết hợp tác giữa Khoa Sinh học, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội và Khoa Khoa học, Khoa đào tạo sau đại học về Khoa học và Công nghệ của Đại học Niigata, Nhật Bản từ ngày 6/7/2018, trong nhiều năm qua, phía Đại học Niigata đã mời nhiều sinh viên, học viên cao học, nghiên cứu sinh của khoa tới tham dự các khóa đào tạo trao đổi quốc tế về sinh học biển. Khóa học được tổ chức tại Trạm nghiên cứu Sinh học biển thuộc Trung tâm nghiên cứu tính bền vững sinh thái đảo Sado, Đại học Niigata. Hoạt động này được tài trợ bởi Chương trình trao đổi khoa học Sakura (Sakura Science Exchange Program). Khóa học năm nay có sự tham gia của học viên đến từ các nước Việt Nam, Ấn Độ, Malaysia, Bangladesh, Hồng Kông (Trung Quốc) và Nhật Bản. Tham gia giảng dạy khóa đào tạo năm nay, ngoài các thầy cô của Đại học Niigata, chương trình có mời thêm 3 thầy cô thỉnh giảng bao gồm: TS. Sylvain Agostini đến từ Viện nghiên cứu phát triển New Caledonia, PGS.TS. Nguyễn Lân Hùng Sơn đến từ khoa Sinh học, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội và GS.TS. Ishwar S. Parhar đến từ Đại học Toyama, Nhật Bản.

Sinh viên Đoàn Trần Yến Linh (sinh viên năm thứ nhất K74CLC) và sinh viên Nguyễn Thanh Hà (sinh viên năm thứ ba K72A1) là hai sinh viên được khoa Sinh học lựa chọn sau một kỳ sát hạch về năng lực ngoại ngữ và chuyên môn để đáp ứng được yêu cầu của khóa học. Chuyến đi tới Nhật Bản với hai bạn sinh viên thực sự hơn cả là một khóa học quốc tế bởi đó còn là một hành trình trải nghiệm để khám phá về đất nước và con người Nhật Bản cũng như bạn bè quốc tế đến từ 6 quốc gia khác nhau. Sau một chuyến bay dài từ Hà Nội qua Hồng Kông (Trung Quốc) rồi tới sân bay quốc tế Narita, Nhật Bản, sinh viên được trải nghiệm tự bắt xe buýt từ sân bay về thủ đô Tokyo và tìm đường tới khách sạn do BTC đặt sẵn. Lần đầu tiên đặt chân đến Tokyo không khỏi nhiều bỡ ngỡ, không có người hướng dẫn song các bạn sinh viên đã thích ứng rất nhanh trong việc tìm hiểu phương tiện giao thông công cộng để tự do khám phá Tokyo. Một trong những địa điểm nổi tiếng của thành phố các bạn lựa chọn là Tháp Tokyo Skytree nằm bên bờ sông Sumida. Công trình này được thiết kế năm 2012 dưới bàn tay của 100 chuyên gia. Đây vừa là đài phát sóng, vừa là tháp quan sát Tokyo. Kiến trúc bên trong của Skytree Japan được lấy cảm hứng từ thiết kế cho các ngôi chùa cổ và có khả năng chịu được động đất. Tháp cao tới 634m và bạn có thể lên các sàn quan sát ở độ cao 350m và 450m và phóng tầm mắt chiêm ngưỡng toàn cảnh thành phố. Tokyo là một thành phố kết hợp giữa văn hóa hiện đại và truyền thống, lịch sử. Đến Tokyo bạn không chỉ được trải nghiệm một Nhật Bản đương đại với những tòa nhà trọc trời lung linh trong đêm, với những phố mua sắm hàng hiệu nổi tiếng, với Disneyland hay DisneySea, … mà ở đó còn lưu giữ cả một kho tàng lịch sử, văn hóa truyền thống với Cung điện Hoàng Gia, với Chùa Senso-ji, với các khu vườn Nhật Bản, với văn hóa trà đạo và biểu diễn trang phục kimono truyền thống, …

Sáng sớm ngày hôm sau, mặc dù rất luyến tiếc vì chưa khám phá hết được Tokyo, song các bạn sinh viên phải lên đường ra nhà ga Tokyo Station để bắt tàu hỏa siêu tốc Shinkansen tới thành phố Niigata. Ngay khi tới Niigata Station hội ngộ cùng học viên đến từ 6 nước với sự hướng dẫn của TS. Kento Kawasaka các bạn tiếp tục di chuyển bằng xe buýt tới cảng Niigata để bắt tàu cánh ngầm cao tốc ra đảo Sado, hòn đảo lớn thứ 6 ở Nhật Bản. Trung tâm nghiên cứu tính bền vững đảo Sado của Đại học Niigata có 3 đơn vị trực thuộc đóng trên đảo Sado bao gồm: Rừng thực nghiệm (University Forest), Trạm bảo tồn loài cò quăm nhật bản Toki và nghiên cứu phục hồi sinh thái Satoyama, Trạm nghiên cứu sinh học biển (SMBS). Đúng 13h00 các bạn sinh viên đã tới được Trạm nghiên cứu sinh học biển. Giáo sư Hironori Ando, Giám đốc trạm đã đợi sẵn ở cửa đón chào và hướng dẫn sinh viên ổn định nơi ăn ở tại trạm. Đúng 14h00, sinh viên được mời lên phòng giảng để bắt đầu khóa học với hai bài giảng đầu tiên giới thiệu về Biển Nhật Bản, sinh vật biển, phân loại học của GS. Ando và PGS. Omori. Bài giảng được kết nối online với các trường đại học của 6 nước để sinh viên và giảng viên có thể cùng tham dự trực tuyến. Khóa học được tổ chức trong 8 ngày với một kế hoạch chi tiết đến từng phút cho 3 buổi một ngày sáng, chiều và cả tối. Sinh viên vừa được nghe giảng, vừa được thực hành. Các em được hướng dẫn lặn biển để quan sát và thu thập mẫu sinh vật biển ven bờ, được đi tàu ra ngoài biển để học sử dụng thiết bị thu mẫu động, thực vật phù du, thu mẫu động vật đáy. Tất cả các mẫu vật thu thập được mang về phòng thí nghiệm để sinh viên tập sử dụng thiết bị, phân tích, tra cứu tài liệu, định loại, vẽ hình và làm báo cáo. Trong chương trình đào tạo năm nay, sinh viên được tìm hiểu thêm về ô nhiễm vi nhựa (microplastic) đang ảnh hưởng đến hệ sinh thái biển cũng như các sinh vật biển thông qua bài giảng của TS. Sylvain Agostini. PGS.TS. Nguyễn Lân Hùng Sơn cũng đưa đến cho sinh viên thêm những hiểu biết mới về một mảnh ghép của hệ sinh thái biển đó là các loài chim biển (seabird) thông qua bài giảng về Chim biển và vai trò chỉ thị sinh học cho sức khỏe của hệ sinh thái biển. Một mô hình học gắn với trải nghiệm thực tiễn thiên nhiên, học gắn với thực hành, phân tích, tra cứu tài liệu, thảo luận nhóm trong phòng thí nghiệm, thực sự đã truyền cho các bạn sinh viên quốc tế một niềm say mê nghiên cứu và ham muốn khám phá thiên nhiên. Bên cạnh các hoạt động trải nghiệm học tập, các bạn sinh viên còn có thời gian khám phá vẻ đẹp thiên nhiên hùng vĩ với những cánh rừng xanh mát bao phủ hòn đảo Sado giữa biển khơi trong vắt và cả một lịch sử văn hóa lâu đời với nhiều biến cố nơi đây. Thông qua thăm quan hệ thống đường hầm mê cung chằng chịt dưới lòng đất ở khu di sản thế giới được UNESCO công nhận - Sado Island Gold Mines, các bạn sinh viên được hiểu thêm về hòn đảo Sado, thiên đường nghỉ dưỡng của đất nước Nhật Bản ngày nay vốn từng là một mỏ vàng, bạc rất lớn. Việc khai thác khoáng sản trong một thời gian dài đã phá hủy mạnh mẽ môi trường của hòn đảo này, nhiều loài động, thực vật đứng trước nguy cơ tuyệt chủng, trong đó có loài Cò quăm mặt đỏ (Nipponia nippon), loài duy nhất trong giống Nipponia đang bị đe dọa ở mức nguy cấp (EN) với tên gọi quen thuộc trong văn hóa Nhật Bản là chim Toki. Bằng nỗ lực bảo tồn, nhân nuôi và tái thả cho đến nay loài chim này đã được phục hồi ở hòn đảo Sado với hàng trăm cá thể. Hình ảnh chim Toki đã trở thành biểu tượng trên mọi sản phẩm tiêu dùng, lưu niệm phục vụ du lịch của đảo Sado. Trong chuyến đi này, các bạn học viên của khóa học còn được hiểu thêm về lịch sử và thiên nhiên của Nhật Bản thông qua hoạt động thăm quan Bảo tàng thủy cung thành phố Niigata (Marinepia Nihonkai) và Bảo tàng Khoa học và Tự nhiên quốc gia ở công viên Ueno, Tokyo. Từ bữa tối đầu tiên chào đón đoàn (Ice-breaking dinner) đến buổi liên hoan chia tay (BBQ party) ngoài bãi biển ở Sado, thời gian trôi đi thật là nhanh. Các bạn sinh viên từ 6 nước đã có một khoảng kỷ niệm học tập, nghiên cứu, chia sẻ thật tuyệt vời trên đất nước Nhật Bản với sự quan tâm, hướng dẫn, chăm sóc quá chu đáo và nhiệt tình cũng như đầy tâm huyết của các thầy từ Đại học Niigata, Nhật Bản và các giáo sư thỉnh giảng.

Sau chuyến đi, sinh viên Nguyễn Thanh Hà chia sẻ: “Trải nghiệm học tập tại Nhật Bản lần này là một kỷ niệm mà em sẽ không bao giờ quên. Em đã có rất nhiều lần đầu tiên: lần đầu tiên đến thăm Nhật Bản, lần đầu tiên cảm nhận sự nhộn nhịp của Tokyo, lần đầu tiên chiêm ngưỡng thiên nhiên hoang sơ và tươi đẹp của đảo Sado, lần đầu tiên được lặn biển, lần đầu tiên được sinh hoạt, học tập cùng nhiều bạn bè quốc tế, ... Thời gian khóa học không quá dài, những em đã trải nghiệm và học hỏi được rất nhiều từ thầy cô và bạn bè. Em vô cùng biết ơn vì khoa Sinh học, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội đã tạo cho em cơ hội tuyệt vời này trong quá trình học tập tại trường".

Còn với sinh viên Đoàn Trần Yến Linh, sinh viên năm thứ nhất được chọn tham gia khóa học quốc tế đã chia sẻ “Mặc dù ban đầu em có chút lo lắng, nhưng với sự hướng dẫn, chỉ bảo tận tình và sự quan tâm chu đáo của các thầy cô, sự thân thiện, nhiệt tình của bạn bè quốc tế, đặc biệt là các bạn sinh viên Nhật Bản đã tiếp thêm cho em sức mạnh và sự tự tin để đón nhận và hòa nhập với những trải nghiệm mới. Khóa học đã đưa chúng em đi từ bất ngờ này đến bất ngờ khác với sự tò mò mong muốn được khám phá thế giới tự nhiên của đại dương kỳ bí không có điểm dừng. Ấn tượng về những sinh vật biển giữa những hốc đá dưới đáy biển, những chú đom đóm biển (sea firefly) lấp lánh trong đêm, em sẽ không bao giờ quên. Em vô cùng biết ơn khi được trao tặng cơ hội học tập quý giá này. Chuyến đi đã mở cho em những góc nhìn mới, những cơ hội mới để học tập, phát triển và nếu nỗ lực em sẽ có được. Em sẽ chia sẻ với bạn bè khi trở về để cùng thực hiện những ước mơ vươn xa trên hành trình học tập và nghiên cứu khoa học đầy thú vị”.

Chia sẻ với PGS.TS. Nguyễn Lân Hùng Sơn sau khóa học, Giáo sư Ando nói: “Cảm ơn nhà trường đã lựa chọn được những sinh viên rất ấn tượng để tham gia khóa học của chúng tôi. Các em rất tích cực trong học hỏi, trao đổi, nghiên cứu. Đồng thời các em rất chủ động trong việc kết nối và tạo nhóm để học tập, chia sẻ và giao lưu với bạn bè quốc tế. Đây là khóa học mà các em thể hiện khả năng vẽ hình và trình bày báo cáo rất sinh động và sáng tạo tốt nhất so với các năm tổ chức trước. Hy vọng được tiếp tục hợp tác với khoa trong các khóa học quốc tế tiếp theo”. Còn với Giáo sư Parhar, ông chia sẻ: “Đại học Toyama cũng thường xuyên có những khóa học trao đổi quốc tế trong lĩnh vực khoa học sự sống. Tôi rất mong muốn được hợp tác và mời các bạn sinh viên, học viên cao học từ Việt Nam tham gia các khóa học này trong thời gian tới”.

Chuyến đi học tập trao đổi ngắn hạn lần này tại Nhật Bản đã đánh dấu một dấu mốc đặc biệt trong hành trình học tập của sinh viên Khoa Sinh học, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội. Chuyến đi không chỉ làm giàu kiến thức khoa học mà còn giúp củng cố tình hữu nghị quốc tế và hợp tác học thuật cho nghiên cứu và học tập trong tương lai của các bạn sinh viên./.

Một số hình ảnh về hành trình khám phá Nhật Bản và tham dự khóa đào tạo quốc tế về Sinh học biển 2025 của sinh viên khoa Sinh học, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội

Ảnh 1. Sinh viên từ 6 nước tham gia khóa đào tạo quốc tế về Sinh học biển tại Đại học Niigata, Nhật Bản

Ảnh 2. Sinh viên thăm quan Tháp Tokyo Skytree

Ảnh 3. Sinh viên trải nghiệm đi tới thành phố Niigata bằng tàu siêu tốc Shinkansen

Ảnh 4. Hội ngộ cùng sinh viên quốc tế tại cảng Ryotsu trên đảo Sado

Ảnh 5. Bài giảng của GS. Ando về đa dạng đời sống sinh vật biển ở Nhật Bản

Ảnh 6. Bài giảng của PGS.TS. Nguyễn Lân Hùng Sơn về Chim biển - sinh vật chỉ thị cho sức khỏe của hệ sinh thái biển

Ảnh 7. Sinh viên chuẩn bị cho hoạt động lặn quan sát sinh vật biển tại đảo Sado

Ảnh 8. Sinh viên thực hành lặn quan sát và thu mẫu sinh viên biển để nghiên cứu

Ảnh 9. Đi thuyền ra ngoài biển để thực hành thu mẫu sinh vật phù du và sinh vật đáy

Ảnh 10. Quan sát sinh vật biển thu về trong phòng thí nghiệm

Ảnh 11. Đoàn đến thăm quan Di sản thiên nhiên thế giới Mỏ khai thác vàng đảo Sado

Ảnh 12. Hai sinh viên khoa Sinh học, Trường ĐHSP Hà Nội báo cáo kết quả nghiên cứu cuối khóa học

Ảnh 13. GS. Ando trao Giấy chứng nhận hoàn thành khóa học cho 2 sinh viên khoa Sinh học, Trường ĐHSP Hà Nội

Ảnh 14. Bữa ăn sáng và tiệc BBQ buổi tối để chia tay kết thúc khóa học của sinh viên quốc tế

Ảnh 15. Đoàn thăm quan Bảo tàng Thủy cung thành phố Niigata

Ảnh 16. Sinh viên thăm quan bộ sưu tập rất đa dạng trong Bảo tàng

                                                                                                                                        Nguồn bài và ảnh: Khoa Sinh học