Nhiều chuyên gia đã khẳng định việc dạy học tích hợp (kết hợp, lồng ghép các môn học) và dạy học phân hóa (chuyên sâu về lĩnh vực/ môn học) là xu hướng của thế giới. Tuy Việt Nam đã xây dựng chương trình giáo dục phổ thông theo quan điểm tích hợp nhưng chậm và chưa hiệu quả.

Để triển khai phương pháp dạy học tích hợp và phân hóa đạt hiệu quả, tiếp cận mục tiêu phát triển năng lực tương thích cho học sinh ở từng cấp học, các chuyên gia cho rằng phải gấp rút đổi mới chương trình, sách giáo khoa phổ thông giai đoạn sau năm 2015 cho phù hợp, thiết thực.

Tăng môn học tự chọn, giảm môn bắt buộc

Chương trình, sách giáo khoa cần được xây dựng theo hướng tích hợp cao ở các lớp dưới và phân hóa rõ dần. Cần giảm môn học bắt buộc, tăng các môn học tự chọn nhằm đáp ứng nhu cầu năng khiếu, định hướng nghề nghiệp cho học sinh.

Nhiều ý kiến cho rằng cần tăng cường tích hợp trong nội bộ các môn học Toán, Tiếng Việt, Đạo đức, Tự nhiên và Xã hội các lớp 1, 2, 3. Xây dựng hai môn học mới Khoa học và Công nghệ và Tìm hiểu xã hội đối với hai lớp 4 và 5.

Ở bậc THCS, ngoài các môn học cũ là Toán, Ngữ văn, Ngoại ngữ, Công nghệ, Giáo dục Công dân sẽ xây dựng hai môn học mới gồm môn Khoa học Tự nhiên  và môn Khoa học Xã hội.

Các năm lớp 11 và 12 sẽ có 4 môn bắt buộc là Ngữ văn, Toán, Ngoại ngữ và Giáo dục Công dân. Học sinh sẽ chọn 3 môn còn lại trong các môn Vật lý, Hóa học, Sinh học, Lịch sử, Địa lý, Tin học, Môi trường, Công nghệ.

Trong điều kiện hiện nay, các hướng dạy học tích hợp, dạy học phân hóa vẫn riêng lẻ là do việc thực hiện và đánh giá riêng lẻ và quá tải của nội dung. Sau năm 2015, việc dạy học này phải phù hợp với từng đối tượng học sinh, vùng miền cụ thể và đáp ứng được mục đích dạy học.

Về phân hóa ở từng cấp học, nhóm nghiên cứu này triển khai theo định hướng: Bên cạnh các môn học bắt buộc sẽ tổ chức dạy học tự chọn theo chủ đề/môn học và các hoạt động giáo dục ở Tiểu học và THCS. Sau THCS sẽ phân luồng theo hệ thống trường nghề, trường THPT và các trường chuyên biệt.

Theo PGS.TS. Ngô Minh Oanh và TS. Trương Công Thanh (Viện Nghiên cứu Giáo dục, ĐH Sư phạm TPHCM) hệ thống giáo dục phổ thông vẫn nên duy trì 12 năm như hiện nay. Trong đó, chú trọng tích hợp tối đa ở các cấp học dưới và phân hóa ở các cấp học trên, nhất là ở các lớp cuối cấp bậc THCS và THPT.

Về môn học, cần tăng cường các môn và chủ đề tự chọn để học sinh có thể học theo khả năng và xu hướng của mình. Năm lớp 12 sẽ thực hiện phân ban triệt để để chọn ngành nghề cho tương lai giống như dự bị đại học.

Theo hai tác giả này, cần có một kế hoạch đồng bộ về đào tạo và bồi dưỡng giáo viên để đội ngũ này chủ động khai thác tốt nhất cho yêu cầu dạy học phân hóa và tích hợp.

Học theo mô hình nước ngoài

Tại hội thảo, nhiều tác giả đưa ra mô hình dạy học tích hợp và phân hóa cho giáo dục phổ thông nước nhà dựa trên kinh nghiệm một số nước như Hàn Quốc, Pháp…

Dựa vào cấu trúc chương trình các môn học trong chương trình giáo dục phổ thông của Hàn Quốc và thực hiện giáo dục Việt Nam, PGS.TS Đỗ Ngọc Thống đề xuất lớp 1 và lớp 2 chỉ học 3 môn là Toán, Ngữ văn và Cuộc sống quanh ta. Trong đó môn Ngữ văn dạy tích hợp đạo đức, môn Cuộc sống quanh ta tích hợp nhiều nội dung về nhà trường, gia đình, thiên nhiên…

Bậc THCS, ngoài các môn bắt buộc sẽ có các môn tự chọn; bậc THPT lớp 10 sẽ học các môn chung còn lớp 11 và 12 ngoài các môn cơ bản bắt buộc là Toán, Ngữ văn, Ngoại ngữ thì sẽ có tự chọn bắt buộc 2 môn chuyên ngành từ các môn Toán, Văn, Lý, Sinh, Sử, Địa, Tin học, Ngoại ngữ…

Theo mô hình này, ông Thống cho rằng cần có cách đánh giá và cấp bằng phù hợp. Sở GD-ĐT sẽ cấp bằng tốt nghiệp THPT dựa trên kết quả xếp loại hàng năm và kết quả bài thi cuối lớp 12. Còn thi ĐH và CĐ có 3 môn bắt buộc là Toán, Ngữ văn, Ngoại ngữ và 1 - 2 môn tự chọn.

TS. Đỗ Xuân Hội (Trường ĐH Quốc tế, ĐH Quốc gia TPHCM) cho hay từ năm 2006, chương trình dạy học và SGK của Pháp đã triển khai việc dạy học theo chủ đề hội tụ cho học sinh cấp THCS. Mỗi chủ đề hội tụ sẽ có môi quan hệ của nhiều môn học.

Theo TS. Hội, SGK tại Việt Nam cũng ít nhiều đề cập về một số nội dung chủ đề hội tụ theo chương trình Pháp nhưng nội dung này khai triển tùy tiện, thiếu hệ thống.

Ông Hội đặt ra vấn đề liệu chúng ta có cần xác định một số chủ đề hội tụ nào đó nhất thiết phải thể hiện trong chương trình, trong SGK cũng như trong việc giảng dạy các môn học khác cho học sinh không.

Được biết, trong thời tới, Bộ GD-ĐT sẽ tiếp tục tiến hành nhiều hội thảo để các nhà khoa học, chuyên gia giáo dục, các giảng viên, giáo viên, các bộ quản lý trao đổi thảo luận những vấn đề về dạy học tích hợp và dạy học phân hóa trong chương trình và SGK sau năm 2015 để thực hiện đổi mới cơ bản chương trình và SGK.

Thời gian tới, Bộ GD&ĐT sẽ tiếp tục tiến hành nhiều hội thảo để các nhà khoa học, chuyên gia giáo dục, các giảng viên, giáo viên, cán bộ quản lý trao đổi thảo luận những vấn đề về dạy học tích hợp và dạy học phân hóa trong chương trình và SGK sau năm 2015.

Tổng hợp nguồn: GD&TĐ và Dân Trí